Başlıklar
Fazla çalışma ya da fazla mesai olarak bilinen kavram İş Kanunu kapsamında haftalık 45 saatlik çalışmanın aşıldığı durumlarda söz konusu olan hallere denir. İş kanunu uyarınca işe alınan bir işçinin 1 hafta içerisinde maksimum 45 saat çalıştırılabileceği ifade edilebilir. 45 saatlik yasal çalışma süresi günlere eşit bölünmek sureti ile uygulanır.
İşveren ve işçinin üzerinde ortak anlaştıkları iş saatlerine göre de çeşitli uygulamalar gerçekleştirilebileceğinden söz etmek gerekir. Bu anlamda haftada 45 saatin uygulanmasında bir serbestlikten söz etmek mümkündür. Ancak işçilerin 45 saatten fazla çalıştırılması halinde fazla mesai kavramı ortaya çıkar.
İşçilerin 45 saat üzerinde çalışması halinde işveren tarafından her 1 saatlik çalışma için fazla mesai ücreti ödenir. Peki, fazla mesai ile alakalı ispat durumu nasıl işler?
Fazla Çalışma Ücreti Nasıl İspat Edilir?
Fazla çalışma ve bunun karşılığında da fazla çalışma ücreti talep eden işçilerin bu taleplerini ispat etmek durumunda olduklarından söz etmek gerekir. İşçilerin fazla çalışma sürelerini öncelikle yazılı belgelere bağlı olarak ispat etmesi beklenir. Bu tür belgelerin olmaması halinde ise tanık beyanlarının geçerli olacağı açıktır.
Fazla çalıştığını iddia eden işçi bu iddiayı ispat etmekle yükümlü kabul edilir. Bordrosuna ücretini tam aldığına dair imza atan işçinin fazla mesai iddiası dikkate alınmaz. Bu konuda tek istisna bordronun sahte olması halidir. İşveren ve işçi tarafından ispatların genel manada yazılı olarak yapılabileceği vurgulanırken bu yazılı belgelerin neler olduğu duruma göre değişkenlik arz edebilir.
İşveren ve işçi arasındaki fazla çalışma ile alakalı ihtilafın giderilmesinde kullanılabilecek olan belgeler; çalışma çizelgeleri, iş yeri giriş – çıkış kayıtları, görevlendirme yazıları ve bordro gibi alternatifler olabilir.
Fazla Çalışma Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Fazla çalışma ücreti hesaplanırken dikkate alınacak temel husus haftalık çalışma süresidir. İşçi ve işveren arasında kararlaştırılmış olan haftalık çalışma süresi üzerindeki her çalışma saati fazla çalışma olarak kabul edilir. Bu durumda haftalık çalışma süresinin 40 saat olarak belirlendiği bir iş yerinde 50 saat çalışan işçilerin 10 saat fazla mesai ücreti alacağı ifade edilebilir.
Fazla mesai ücreti alma konusunda gün bazında saatlerin de dikkate alındığı söylenebilir. Bu anlamda günlük 11 saati aşan çalışma için fazla mesai ücreti alınır. Haftalık çalışma süreleri aşılmamış olsa dahi günlük sürenin aşılması halinde fazla ücret söz konusu olacaktır.
İşçilerin fazla çalışma ücretleri hesaplanırken saatlik ücretin %50 oranında fazla ödenmesi gerekir. Bu nedenle de hesaplama yapılırken saatlik çalışma ücretinin 1,5 ile çarpılması gerekir.
Fazla Çalışma Ücretlerinde İndirim
Fazla çalışma sürelerinin çok uzun olması ve işverenin ciddi bir ödeme yapmak durumunda kalması halinde %30 oranında hakkaniyet indirimi yapılır. Bu indirimin yapılmaması adına şart tanık beyanları ve belgelerdir. Bu unsurların varlığı halinde herhangi bir indirim yapılmadan ücretlerin hesaplaması gerçekleştirilir.
Fazla Çalışma Sınırları
Fazla çalışma ile alakalı aylık 22,5 saat olmak üzere yıllık 270 saatlik fazla çalışma ücreti hesaplanabileceği söylenebilir. 270 saatin aşıldığı durumlarda ödemeleri aylık ücret dışında hesaplanacağı ifade edilmelidir.