Rüşvet Suçu ve İrtikap Suçu Arasındaki Farklar

 

Türk Hukuk Sistemi’nde rüşvet suçu ve irtikap suçu birbiri ile çok karıştırılan suçlar arasında kabul edilir. Bu anlamda iki suç arasındaki farkların açıklanması konunun anlaşılması açısından çok daha önemlidir. Farkları sıralamadan önce dikkate alınması gereken en önemli şey irtikap suçu ve rüşvet suçunun tanımlamalarının yapılmasıdır.

İrtikap Suçu Nedir?

İrtikap suçu, TCK Madde 250’de düzenlenmiş olan bir suçtur. Kanunda aşağıdaki şekilde açıklanan suçun temel unsuru Kamu Görevlileri tarafından işlenmiş olmasıdır. Suçun tanımı kanun maddesinde şu şekilde yapılır.

Görevinin sağladığı nüfuzu kötüye kullanmak suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlanmasına veya bu yolda vaatte bulunulmasına bir kimseyi icbar eden kamu görevlisi, beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Kamu görevlisinin haksız tutum ve davranışları karşısında, kişinin haklı bir işinin gereği gibi, hiç veya en azından vaktinde görülmeyeceği endişesiyle, kendisini mecbur hissederek, kamu görevlisine veya yönlendireceği kişiye menfaat temin etmiş olması halinde, icbarın varlığı kabul edilir.’ (TCK Madde 250)

‘Görevinin sağladığı güveni kötüye kullanmak suretiyle gerçekleştirdiği hileli davranışlarla, kendisine veya başkasına yarar sağlanmasına veya bu yolda vaatte bulunulmasına bir kimseyi ikna eden kamu görevlisi, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.’ (TCK Madde 250)

‘İkinci fıkrada tanımlanan suçun kişinin hatasından yararlanarak işlenmiş olması halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.’ (TCK Madde 250)

TCK’da yukarıdaki şekilde tanımlanan suçun unsurlarını ve ayırt edici niteliklerini iyi bir şekilde belirlemek gerekir. Aksi takdirde suçu rüşvetten ayırt etmek imkânsız olur.

Rüşvet Suçu Nedir?

Rüşvet, toplumda uygunsuz bir durum olarak kabul edilen ve çoğunlukla uygunsuz bir iş kabul edilen eylemlerdir. TCK Madde 252’de düzenlenen bu suçun tanımlaması ise aşağıdaki şekildedir.

‘Görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması veya yapmaması için, doğrudan veya aracılar vasıtasıyla, bir kamu görevlisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlayan kişi, dört yıldan on iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.’ (TCK 252)

‘Görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması veya yapmaması için, doğrudan veya aracılar vasıtasıyla, kendisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlayan kamu görevlisi de birinci fıkrada belirtilen ceza ile cezalandırılır.’ (TCK 252)

‘Rüşvet konusunda anlaşmaya varılması halinde, suç tamamlanmış gibi cezaya hükmolunur.’ (TCK 252)

TCK’da tanımlanan bu suçu da ele aldıktan sonra iki suç arasındaki farklara bir göz atmak gerekecektir.

Rüşvet Suçu ile İrtikap Suçu Arasındaki Farklar

  • Rüşvet ve İrtikap arasındaki ayırımı ele alırken ilk dikkat edilecek konu suçu işleyen kimseler yönünden yapılacak değerlendirmedir. Bu anlamda irtikap suçunu sadece kamu görevlileri işleyebilirken rüşvet suçu herkes tarafından işlenebilir.
  • Suçun tarafları ele alındığında irtikap suçu tek taraflı bir suçtur. Ancak rüşvet suçunda iki taraftan söz etmek gerekir. Bu nedenle de rüşveti alan ve veren kişiler vardır.
  • Rüşvet alınması sadece kamu görevlilerinin görevleri ile alakalı gerçekleşebilirken irtikap suçunda görev ile ilgili durumların varlığı söz konusu olmaz.
  • İrtikap suçunda üstünlükten söz edilebilirken rüşvet suçunda ise eşitlik vardır. Yani rüşvet ihtiyari, irtikap ise zorunlu bir duruma işaret eder.