Kira artışı hem ev sahiplerinin hem de kiracıların önem verdiği ve bilgi sahibi olmak istediği konular arasında yer almaktadır. Kira artışı, her geçen yıl çok daha yoğun bir şekilde yükselmekte olup kiracılar tarafından hoş karşılanmamaktadır. Peki, yıllık kira artışı nasıl belirlenir? Gelin konu ile ilgili tüm detayları inceleyelim.
Kira artış oranları Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı enflasyon rakamlarının netleşmesi ile birlikte belirlenmektedir. Tüfe üzerinden hesaplanarak yapılacak olan oran artışı kamuoyuna duyurulmaktadır.
Kira Artışları İçin TÜİK Verileri
Konut kira bedellerinin artış ve sonuçları kapsamında mevcut Borçlar Kanunu’nun 344. maddesi sonuca etki etmektedir. İlgili madde gereğince kira zam oranının Türkiye İstatistik Kurumu üzerinden aylık ve senelik olarak ortaya konan Üretici Fiyat Endeksi’ndeki artış miktarını geçmemesi önemlidir. Fakat konuya göre kira artışı, Üretici Fiyat Endeksi artış oranı ile birlikte denk bir seviyeye ulaşırken kira zam oranı bir önceki senenin aynı ayında yer alan ÜFE artış miktarı ile mi eşit seviyeye gelmeli yoksa senelik miktarda hesaplanan ÜFE ortalaması ile mi eş tutulmalıdır?
TÜİK verileri ile, her ay ve her sene için Tüketici Fiyat Endeksi ile beraber Üretici Fiyat Endeksi rakamlarını de açıklıyor. TÜİK rakamlarına göre bir önceki aya göre ve bir önceki seneye göre bu rakamlardaki artış oranlarının karşılaştırması da belirtilmekte. Ortaya çıkan veriler oldukça geniş bir alana sahip olmasından dolayı kira artış miktarına göre ortaya kesin olmayan neticeler meydana gelmekte. Diğer taraftan yasalar tarafından kira artış miktarı ilgili Üretici Fiyat Endeksi‘nin aylık ve yıllık artış oranı referans olarak gösterilmiş olsa da TÜİK, bu alanda yetkili kısım olmadığı bilinmelidir.
Kira Miktarı Nasıl Belirlenir?
Belirli bir mekanın ya da iş yerinin kiraya verilmesi durumunda yıllık olarak sözleşme yapılmaktadır. Bu durumda 1 yılın sonunda sözleşmenin bitmesi ile birlikte herhangi bir şekilde fesh edilmeyen sözleşme yenilenmiş sayılır. Bu da sözleşmenin uzatıldığı anlamına gelir. Sözleşmenin uzatılması ile birlikte mevcut kira bedelinde belirli bir oranda artış oluşur.
Kira bedeli için hangi enflasyon miktarının dikkate alınarak artış yapılması gerektiği belirtilmekte. Bu belirtilen hesaplamalara göre kanunda, ÜFE oranlarının kullanılması gerektiği ifade edilmektedir.
Fakat hesaplanan ÜFE, 4 kritik öneme sahip veri ortaya koymakta. Mevcut kira artışının bir önceki senenin aynı ayına göre ÜFE’deki yüzde orandaki değişiminin baz alınması ile kira artışı hesaplanması gerektiği ifade edilmektedir.
Bir örnek ile açıklamak gerekirse, 2020 yılı başında mal sahiplerinin kiracılarına yapabileceği zam oranı ,18 olarak duyurulmuştur. Buna göre, 1000 TL kira ödeyen biri için yeni kira tutarı 1151,8 TL değerindedir. Bu değer, 2000 TL kira ödeyen için 2303,6 TL ve 5000 TL kira ödeyen için de 5759 TL tutarına yükselmektedir. Yıllık kira artışı belirli oranlarda gerçekleşmekte olup belirlenen oranın dışında artışların gerçekleştirilmesi ise yasal değildir.