İş kazası, genel olarak iş yerinde, üretim araçlarında ve işçi üretim süreçlerinde meydana gelen kazaları ifade etmektedir. Bu doğrultuda işçiler çeşitli problemler ya da aksaklıklar sonucunda iş kazası geçirebilirler. İş yerinde meydana gelen olumsuz çalışmaların ve koşulların etkileri kendilerini iş kazası olarak gösterir. İş kazasının nedenlerini genel olarak aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
- Güvensiz davranışlar (işi bilinçsiz yapmak, dalgınlık, dikkatsizlik, makine koruyucularının çıkarılması, tehlikeli bir hız da çalışmak, iş disiplinine uymamak v.b).
- Güvensiz ortamlar (güvensiz çalışma yöntemi, güvensiz ve sağlıksız çevre koşulları, topraklanmış elektrik makinaları, basınçlı kaplar, kontrol ve testlerin yapılmamış olması, işyeri düzensizliği v.b).
İş Kazası Tazminatı
İş kazası tazminatı, işverenin iş yerlerinde çalışan işçilerin iş ilişkisi dolayısıyla yaralanması ya da ölmesi durumunda yakınlarına ya da kendisine verilen tazminat ödemesidir. Maddi ve manevi tazminat türü olan iş kazası tazminatı hem asıl işverene hem de alt işverene karşı açılabilmektedir. İş kazası nedeni ile tazminat davasının açılma süresi kazanın meydana gelmesinden sonrası ki 10 yılı kapsar. İş kazası iş veren tarafından mutlaka SGK’ya bildirilmesi gereken bir durumdur. İşveren ya da işçinin bildirimi ile SGK’dan gelen müfettişler konu ile ilgili araştırma yaparak incelemelerini gerçekleştirmektedir. Bu durumda iş kazası ile ilgili raporlar düzenlenerek maddi ve manevi tazminat davası açılabilmektedir. İş kazası Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmemesine rağmen oluşan olay SGK tarafından iş kazası şeklinde kabul edilmemiş ise hem SGK’nın hem de işverenin davalı olarak nitelendirilebileceği iş kazasının tespiti davası açılabilmektedir. İş kazasının tespiti ile ilgili SGK’nın hak alanının doğrudan ilgilendirmesi olup tazminat davasında ise kurum taraf değildir.
İş Kazası Tazminat Davalarında İşveren Sorumluluğu
Hukuka göre aracı bir işte ya da işin bir bölümünde işverenden iş alan ve sigortalı çalıştıran 3.kişi kişi olarak tanımlanmış olup sigortalıların 3.kişinin aracılığı ile işe giren ve sözleşme yapan biri olsa dahi kanunların iş verene yüklemiş olduğu ödevler neticesinde aracı olan 3.kişilerin de sorumluluğu bulunmaktadır. Bu kapsamda işletmenin sahibi ve taşeron işçi sağlayan taşeron firma da iş kazasından sorumludur. Nasıl ki iş veren iş kazası ile ilgili hukuki bir yaptırım ile karşılaşacaksa aynı şekilde taşeron firmaya da çeşitli yaptırımların uygulanması gerekmektedir.
İş verene iş kazası sonucunda uygulanan hukuki yaptırım ve cezalar özetle aşağıdaki gibidir.
- İşçinin ölüm ya da yaralanması sonucunda iş kazasında sorumluluk ve hata işveren de tespit edilirse hapis cezası uygulanabilir.
- İşçi kaza sonucunda sadece yaralanmışsa maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
- Sosyal Güvenlik Kurumu, kaza geçiren işçi için yapılan tüm tedavi giderlerinin ve işçiye ödeyeceği iş görmezlik ödeneğinin, işçinin meslekte çalışma gücü kaybına uğraması durumunda ödeyeceği ödeneğin, işçinin ölmesi durumunda bağlanacak olan dul, yetim aylığı gibi ödenekler için belirli oranda işverenden ödeme tahsili istenebilir. İşverenin sigortasız çalıştırılması durumunda ise işverenin kusurlu olup olmadığına bakılmadan tüm ödemeler kendisinden talep edilir.