Başlıklar
Türk Ticaret Kanunu kapsamında değerlendirilen en önemli konular arasındaki çek; Çek Kanunu ile düzenlenmiş ve bir ödeme yöntemi olarak kabul edilmiştir.
Çeklerin ülkemizde oldukça yaygın bir şekilde kullanıldığı ve bu anlamda ödemede değerli araçlar arasında olduğu söylenebilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı; çek kullanımı ile alakalı bir usulsüzlüğe işaret ettiğinden bu konuda karşılıksız çek kavramına bir göz atmak gerekecektir.
Karşılıksız Çek Nedir?
Karşılıksız çek; ibraz süresi içerisinde ibraz edilen ancak karşılığı ödenmemiş olan kıymetli evrak olarak kabul edilir. Çekin süresi içerisinde karşılığının ödenmemiş olması nedeni ile karşılıksızdır işlemine tabi olması çeki düzenleyen kişi açısından 5941 sayılı Çek Kanunu kapsamında ele alınmıştır.
Yaptırımları oldukça ağır olan karşılıksızdır işlemi muhatap tarafından banka eli ile gerçekleştirilir. Çekin arkasına işlenen karşılıksızdır detayı ve diğer bilgiler sonrasında hamil de çekin arkasına imza atar. Çekin karşılıksızdır işleminin yapılması için hamilin imza atması şarttır. Aksi takdirde bu işlem uygulanamaz!
Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağı
Çek Kanunu 5. maddesi uyarınca düzenlenmiş olan çekin karşılıksız olması halinde çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı uygulanır. Hamilin şikâyeti ile karşılıksızdır işlemi gören çekin düzenleyene adli para cezası olarak geri döneceği ifade edilmelidir. Adli para cezasına hükmeden mahkeme aynı zamanda çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağını da uygulayacaktır.
Mevcut bir yasak varsa mahkeme yasağın devamına karar verebilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı mahkemece re’sen karar verilebilecek olan bir durum değildir. Bu nedenle de hamilin talebi gerekir.
Kimler Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağına Tabidir?
Çek Kanunu 5. maddede ele alınan Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağı’na ilişkin detaylarda şu kişilerin yasağa tabi olduğu ifade edilir.
- Çek hesabının sahibi olan gerçek ya da tüzel kişilik,
- Bir tüzel kişi adına çek keşide eden yani düzenleyen kişi,
- Karşılıksızdır işlemine tabi olan çekin sermaye şirketine ait olması durumunda yönetim organı,
- Ticaret sicilinde tescil olunan şirket yetkilileri bu yasağa tabidir.
Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı alan kişilerin yasak boyunca bir sermaye şirketinin yönetim organında yer alması mümkün değildir. Ancak bir kişinin yasak kararı verilirken yönetim organında yer alması bu görevden ayrılmasına neden değildir.
Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağı Süreci
Çek Kanunu kapsamında yasağın ortaya çıkması ile öncelikle tebligat gerçekleştirilir. Tebligatın ilgili kanuna uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi şarttır. Adresin yanlış bildirilmesi ya da bildirim yapılmadan adres değişikliği yapılması tebligatın yapılmamış sayılmasına koşul olmaz.
Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı alan kişiler ellerinde bulunan çek yapraklarını ilgili bankaya iade etmek zorundadır.
Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı alan kişiler daha önce düzenledikleri ama henüz karşılığı tahsil edilmemiş olan çeklerin listesini kararın kesinleşmesinden sonraki 10 gün içerisinde bankaya bildirmelidir.